Arhiv tekstova

Povijesno-istraživački odjel HKUPD »Matoš« iz Plavne vrlo je aktivan. Članovi toga odjela prikupili su vrijedne podatke i fotografije o narodnoj nošnji Šokaca iz Plavne. 

Nekada se nije  mogla lako kupovati roba te se nošnja izrađivala ručnim radom. U zimskim večerima, kada žene nisu imale posebno velikoga posla, sastajale su se na prelima gdje su vezle i spremale nošnju. Tako se u našem tekstu spominju neke manje poznate riječi: čisto – ono se pravilo od kupljenog pamuka, tzv. končanac – osnivalo se, navijalo te se onda tkalo; dereklije – pređa se upreda na vreteno, osnuje se s pamukom, onda se tka. Kako je otkano popuri se u vrelu vodu kako bi postalo »skupito«. Dereklije po svojoj kvaliteti ovisit će o osnivanju u koliko je žica osnovano – 7, 9 ili 14 žica.

Iz čega se sastojala narodna se nošnja:

 

1. Dječja

 

Dječak:

- Dugačka košulja, od vrata do peta – od čistoga

- Zapunci, oko ruku

- Muška kragna, oko vrata, po njoj se razlikuje dječak od djevojčice

- Šarene pepule, na nogama napletene od vune raznih boja 

 

Djevojčica:

- Dugačka košulja od čistoga

- Oko rukava ekle i dolje na košulji ekle

- Mala kecelja

- Šarene pepule, na nogama, napletene od vune raznih boja

 

2. Momačka i djevojačka

 

Momačka:

- Košulja, dereklijana

- Gaće, dereklijane s eklama dolje

- Zapunci, oko ruku vezeni sa zlatom

- Prsa, vezena sa zlatom

- Prosluk, svileni, u kome prevladava crvena svila

- Crni šešir na glavi, ukrašen kosicama, kvrčicama i ružicama

- Vunene čarape na nogama, papuče ili lakirane cipele

 

Djevojačka:

- Skute u sedam ili osam pola, dereklijane, šljokane ili vezene na eklama

- Oplećak, dereklijani, šljokan ili vezen u taclije

- Svilena marama od crvene svile

- Prosluk od crvene svile

- Tri kraja pantljike za vrat, rađene zlatom

- Škude (vrsta novca), srebrne, stavljaju se oko vrata

- Biser, stavlja se pod vrat 

- Tkanica

- Kecelja od crvene svile

- Čarape na nogama, bile, eklane na »gukice« i šarene pepule

- Pletenice i vinac na glavi, od bisera ili zlata

 

3. Mlađi muškarci i mlađe žene

 

Mlađi muškarci:

- Šešir na glavi a za šeširom kita umjetnog cvijeća napravljenog od papira

- Košulja od dereklija ili čistoga

- Prosluk, somotski

- Marama, mala svilena, oko vrata

- Gaće od čistoga, dolje šlingane i eklane

- Debele čarape i papuče

 

Mlađe žene:

- Šamija i konđa

- Brunđuk, koji se sastoji od daščice, zlata, visuljka, zatim dolazi perje od ćurana, trepčani, probode se biserje, te zaušnjaci od kvrčica male gombice

- Oplećak dereklijani, vezeni s vulom ili šljokani, taclije (na ruke), zatim narukvice od bisera i vune 

- Prosluk od svile i svilena marama, pantljike za vrat, a pod vratom biseri i škude ili petokrune

- Skute, dereklijane s upeglanim eklama, na skutama suknja, bila, kašmarinska ili svilena

- Svilena kecelja ili »molovana«

- Čarape, kupovne ili rađene ručnim radom

 

4. Stariji muškarci i starije žene

 

Stariji muškarci:

- Gaće od čistog, rasplitane, s eklama dolje

- Košulja od čistoga i vezeni zapunci

- Prosluk,crni, somotski sa srebrnim dugmadima

- Debele čarape i papuče

- Crni šešir na glavi

 

Starije žene:

- Zavijene u konđu i šamiju. Konđa se pravila od divlje loze (okvir), zatim se opšivala platnom

- Oplećak od nica (čisto platno izvezeno s plavom i crvenom pređicom, negdje se ta pređica nazivala tiftik –  Vajska)

- Prosluk, crni somotski opšiven crvenom čojom

- Marama na vrat-križare, trojikrajnica

- Skute od čistoga,vezene tiftikom a ekle dolje

- Suknja, crna od štofa, čoje ili crnog brokata

- Crna kecelja od crnog satena

- Eklane ili štrikane čarape na nogama, te pepule ili somotske papuče.

 

Prema kazivanju Kuzme Mišića 1980. godine

Priredio: Zvonimir Pelajić