Arhiv tekstova

U novijoj fazi gradnje nabijača, sukladno naraslim platežnim mogućnostima, nije se štedio materijal. Ljudi su mogli sebi priuštiti prostranije i prozračnije sobe s više svjetla, odnosno s većim prozorima, a i većim brojem prozora. Gradi se veći broj soba, a rađa se i manje djece, tako da je u većini slučajeva svaki ukućan imao svoju sobu. Gazdarice su u takovim prilikama raspolagale i s više sredstava za unutarnju dekoraciju. Bez obzira čija bi se soba uređivala, gazdarica bi bila neprikosnovena u odabiru »mustre i farbe«. Pokraj molera, u selu je u to doba i nekoliko žena pratio glas dobrih majstora u »molovanju papirima«.  A posla su svi imali dovoljno, jer gazdarica koja je imala dovoljno novaca nije više ni »krečala«, sve bi uradili moleri. 

MOLOVANJE PAPIRIMA: Za molovanje papirima zidovi su se pripremali standardno, kako je već opisano u ranijim nastavcima. Malih razlika bilo je u materijalima koji su se rabili. Na tržištu su se pojavile gotove glet-mase, koje je trebalo samo umutiti s običnom vodom na potrebnu gustinu, a i tempera, koja u postupku sve više potiskuje vapno. Ukoliko bi se gazdarica opredijelila za molovanje papirima, morala je znati kako će za to zadovoljstvo izdvojiti oko 30 posto novaca  više nego za standardno molovanje valjcima. Najčešće se radilo kombinirano, u podlogu bi se stavljao »srebreni« ili »zlatni« valjak. Ovisno o visini zida i vrsti sobe patroniranje, odnosno oslikavanje zidova uz pomoć papirnih šablona, radilo se u jednoj, dvije, ili tri razine. »Ekstra-sobe«, primaće i spavaće obično bi se oslikavale u dvije ili tri razine, kuhinje u jednoj. Kako je prvi na »udaru oka« bio gank, on se oslikavao najraskošnije. U ovoj vrsti rada majstor je morao biti izuzetno precizan. Prvo bi se »uzela mjera« zidovima, a potom bi se ošnelovala središnja vodoravna crta, koja bi, ukoliko bi se radilo u tri razine, bila i vodilica za središnji red ružica. Dvadesetak centimetara iznad i isto toliko ispod središnje ošnelovale bi se pomoćne crte, između kojih bi se vukao valjak sa smješom srebra ili pozlate. Tako bi se dobio »grumt« širine 40 cm, koji bi se obrubio debelom i tankom plantikom. Isti takav grumt, po istom postupku, vukao bi se ispod i iznad središnjeg, na razdaljini koju bi diktirala visina zida. Ukoliko bi se radilo u dvije razine, majstor bi morao imati dobar osjećaj za simetriju, kako bi udovoljio prohtjevima gazdarice. Ukoliko bi se radila samo jedna razina, bila bi to središnja. Na tako pripremljen grumt patronirali bi se odabrani motivi. 

BOJILO SE I U OSAM BOJA: Obično su to bili buketi ruža, a radili bi se u tri do šest, pa čak i osam boja. Naravno, sve je imalo svoju cijenu. Ukoliko bi se radilo u tri razine, postojala je verzija s jedinstvenim grumtom za sve, ili kombinacija posrebrenog i pozlaćenog valjka u varijanti koju odabere gazdarica. Obično bi pozlaćeni valjak bio »u pozadini« a posrebreni u grumtovima. U svakom grumtu oslikavale bi se ružice na međusobnoj udaljenosti od 70 – 80 cm duž zidova oko cijele sobe. Majstori su imali garniture papirnih šablona za patroniranje. Garnitura se sastojala od onoliko šablona u koliko se boja radilo. Najpopularniji su bili šabloni s buketima ruža. No i tu je bilo razlike. »Siromašniji« buketi bili su trobojni, obično zeleno lišće i grane s crvenim i bijelim ružama, a oni »najbogatiji« išli su u osam, pa čak i u dvanaest boja i u pravilu njima su se oslikavali gankovi. Ovisno o maštovitosti i sposobnosti majstora, na dijelu grumta oko pojedinih buketa znalo se i oslikavati postolje ili nekakav provizorni okvirić. U kasnim šezdesetim bilo je popularno i oslikavanje gankova bez šablona, slobodno možemo reći umjetničko. Najpoznatiji majstor-umjetnik u to vrijeme bio je Stipan Silađev – Kita. Nadaren za slikanje, uljepšao je mnoge gankove. Radio je po želji gazdarica, a stariji kažu da je svaki gank kojega bi majstor Kita oslikao bio unikat. Nažalost, u cijelom selu više nije moguće pronaći niti jednu od njegovih kreacija. Spavaće sobe obično bi se patronirale u jednoj boji, najpopularnije su bile plava i zelena. Pri podu se obično vukao, ili jednostavno ostavljao u boji pozadine jednobojni cimer, širine 20 cm, a gornjim dijelom zida oslikavao bi se patronirani cimer iste širine. Najimućnije gazdarice tražile su i oslikavanje stropa, tako da se obično »izvodio« krug ili kvadrat oko lustera, u kutovima bi bili mali cimeri, a grumt bi bio jedinstven, vučen sitnim valjkom. Tako oslikane sobe prava su rijetkost, a kroz koju godinu od njih će ostati samo koja fotografija i lijepa sjećanja.                                           g