Arhiv tekstova

U starijoj fazi gradnje kuća nabijača nisu se rabile usluge molera. Njihovo ukrašavanje zidova za nadničarsku sirotinju bio je bespotreban luksuz. Kad bi zidar uz pomoć svojih alatki »omazo« zidove, daljnji postupak bi prelazio u nadležnost žena. Najveća sirotinja nije sebi mogla priuštiti ni usluge zidara, pa bi zidove mazali sami, ravnajući ih rukama. Razumljivo, ovako omazane plohe zidova nisu bile ravne poput zidarski obrađenih. Zidovi i strop mazani su »blatom«, koje se radilo od »žute zemlje, plive i vode«. Majstor bi naložio domaćinu koju gustinu blata treba napraviti. Blato bi domaćin pravio dva-tri dana prije mazanja, kako bi se više puta premijesilo. Na taj način rastvorio bi se svaki i najmanji busenčić u smješi i majstoru bi blato bilo pogodnije za rad. 

LIČENJE ZIDOVA: Sljedeća, završna faza, bilo je ličenje zidova, za koje je domaćinu jedini trošak bila nabavka »živoga kreča«, »majstoršag« je poznavala svaka žena. Vapno je nabavljano u krečanama, dovoženo je u vidu kamena i »parilo se« u kući, postupak je opisan u ranijim nastavcima. »Iz prve ruke išlo je malterisanje« u svrhu zatvaranja sitnih neravnina  koje su bile neminovne zbog strukture blata. U vapno razmućeno na potrebnu gustinu dodavala se i određena količina pijeska, smješa bi se dobro umutila i »perajicama« se nanosila na zidove, a obično bi se poslije sušenja nanosio još jedan sloj. Grede i tetive se nisu mazale blatom, malterisalo bi se izravno na drvo. Kad bi se i drugi sloj osušio, žene bi pristupale »krečanju«. Po potrebi, nanosilo bi se dva ili tri sloja vap-na. Prvi sloj bio bi najgušći, drugi rjeđi, a ukoliko bi se nanosio i treći, bio bi najrjeđi. Za ovaj dio posla rabilo se vapno razrijeđeno potrebnom količinom vode, bez ikakovih drugih dodataka, jedino su žene u smješu za drugi sloj ponekad znale dodati neznatnu količinu »vešplava«, kako bi »istirale najbiliju« boju. Podovi u kući u prvoj fazi bili su zemljani, poravnati i dobro nabijeni. I njih je trebalo održavati. Čistili bi se sirkovim metlama, problem je bio u podizanju veće količine prašine. Žene su se dosjetile rješenju i za taj jadac. Nepoznato je tko i kada, jedna od njih je »izumjela« smješu koja je priječila podizanje prašine. Dobro bi se »razradila« žuta zemlja, voda i kravlja balega. Takovom smješom premazao bi se zemljani pod i kad bi se premaz osušio, djelovao bi poput laka. No, zbog hodanja puno čeljadi po prednjoj sobi brzo bi se oštetio, tako da su podovi premazivani obično jedanput na tjedan. U sobici je pod obično prekrivan krparama, tako da se nije mazao često, nego najviše »prid kaki veliki svetac«. 

MOLERI: Moleri u prvoj fazi gradnje baš i nisu imali puno posla, njihove usluge tražili su uglavnom bogatiji vlasnici švapskih kuća. U kasnijoj fazi gradnje, mijenjanjem izgleda i gabarita nabijača, žene su osjetile i potrebu za modernijim dizajnom sobnih zidova. Moleri dolaze na dobru cijenu. U novoizgrađenim nabijačama grede i tetive su »nevidljive«, strop postaje ravna ploha.  Sobni zidovi više nisu mazani blatom. Postavljana je žičana mreža i žbukani su, tako da su bili idealno ravna podloga za »majstoršag« žena i molera. Postupak žbukanja i krečanja bio je sličan onom iz ranije faze gradnje, jedino se u »drugu i treću ruku« dodavala boja. Najčešće  su se rabile nijanse zelene i plave, rjeđe »rozna i lilavska«. Tako okrečani zidovi bili su spremni za dolazak molera. I podovi mijenjaju izgled. Umjesto zemljanih u početku novije faze gradnje izrađuju se podovi od dasaka. Pod sobe prekrio bi se slojem debljine 10 – 12 cm. U pijesak bi se na razmaku od metra uglavile štafle, a na njih bi se prikucavale daske »colarice«. Takav pod bio bi znatno topliji od zemljanog, ali su muške glave gunđale, jer se sad već moralo i izuvati prigodom ulaska u kuću. U početku se ovaj pod premazivao »patrijolom«, a kasnije firnajzom i uljanom bojom. Na njega su se stavljale krpare, a kasnije i sagovi. U još kasnijoj fazi, podovi su izrađivani od raznih panela, a ponegdje su postavljani i parketi. Kuće su postale udobnije, sobe svjetlije, s obvezatnim molerajem i to ljepšim od susjedinog i prijateljičinog, jedino su nostalgičari znali ćantrati. »Eeeee, nije to ko što kadgod bilo...«.